:: بازدید امروز : 12718
:: باردید دیروز : 6121
:: بازدید هفته : 30370
:: بازدید ماه : 43813
:: بازدید سال : 89068
:: بازدید کلی : 922473

دانلود پایان نامه جنسیت و شهروندی در تهران مطالعه¬ی جامعه¬شناختی تفاوت¬های جنسیتی در حق به شهر

نوشته شده توسط : admin

دانشکده علوم انسانی و اجتماعی

پایان نامه ی دورهی دکتری در رشته ی جامعه شناسی مسائل اجتماعی ایران

موضوع:

جنسیت و شهروندی در تهران: مطالعه ی جامعه شناختی تفاوتهای جنسیتی در حق به شهر

استاد راهنما:

دکتر محمود شارعپور

استاد مشاور:

دکتر مریم رفعت جاه

اسفند ماه 1393

برای رعایت حریم خصوصی نام نگارنده پایان نامه درج نمی شود

(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)

تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :

(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

چکیده

حق به شهر لوفور شامل دو مولفهی اختصاص دادن شهر به خود یا استفاده از شهر و مشارکت در شهر است و با ارائهی نقد مارکسیستی از نابرابری شهری، این مساله را مطرح میکند که فضای شهری در راستای تحقق خواستههای نظام سرمایهداری، طبقهی حاکم و بدون توجه به نیازهای طبقات فرودست ساخته شده است. در این پژوهش، با توجه به اهمیتی که فرد و ادراک او از فضا و کنشهای فضایی در نظریهی لوفور دارد و با تکیه بر مفهوم فضای ادراک شده که به ادراک کنشگران اجتماعی نسبت به امر شهری اشاره میکند، نسبت به سنجش میزان تحقق حق به شهر اقدام شده است. از طرفی، شهر، هم در موجودیت فیزیکی و هم در موجودیت اجتماعی تعلق کمتری به زنان دارد و کمتر مناسب مشارکت زنان در فراگردهای جاری در آن شناخته شده است. این مساله به کاهش تحرک زنان در شهر، انحصار فضاها به مردان، نادیده گرفته شدن جسم زنانه در طراحی شهری و… انجامیده است که سبب عدم بهرهمندی زنان از حق به شهر به اندازهی مردان شده است. این نوشتار با استفاده از چهارچوب نظری ارائه شده توسط هانری لوفور و عملیاتی کردن ایدهی حق به شهر او، تلاش میکند در کنار به آزمون گذاشتن نظریه در بستر شهروندی تهران، تفاوتهای جنسیتی موجود را نیز در بهرهمندی از ادراک حق به شهر آشکار کند و نشان دهد که فرایندهای زندگی روزمرهی زنان در شهر به دلیل بهرهمند نشدن آنان از حقوق خود دچار اختلال شده است. جمعیت مورد مطالعه 879 نفر از زنان و مردان ساکن شهر تهران هستند که با استفاده از تکنیک نمونهگیری خوشهای چندمرحلهای انتخاب شدهاند. پس از گردآوری دادهها با روش پیمایش، در ابتدا ارتباط مفهوم حق به شهر با شش متغیر تبیینکنندهی آن یعنی، سرزندگی، کنترل فضا، سهم فضایی، تولید فضا، ساماندهی شهری و تصمیمگیری در شهر با استفاده از رگرسیون چندمتغیره سنجیده شده و سپس تفاوتهای اساسی حق به شهر میان پاسخگویان زن و پاسخگویان مرد با استفاده از رگرسیون لجستیک و تحلیل خوشه در نرمافزار اسپیاساس نسخه 16 استخراج شده و با استفاده از چهارچوب نظریهی حق به شهر لوفور تحلیل شده است. برای سنجش تفاوتهای طبقاتی در بهرهمندی از حق به شهر از سنجش همبستگی برآوردهای این مفهوم با شاخصهای درآمدی و محل زندگی استفاده شد. و برای طبقهبندی مناطق تهران در خوشههای مشارکتی براساس سازهی مفهومی ارائه شده توسط آرنستاین، از تحلیل خوشه استفاده شده است. از روش کیفی (19 مصاحبه) نیز برای وارسی یافتههای کمی استفاده شده، ضمن این که سازوکارهای جنسیتی ادراک از مولفههای حق به شهر مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج این پژوهش نشان میدهد که نظریهی حق به شهر و مفهومپردازی آن از مولفههای تاثیرگذار بر ادارک بهرهمندی از حق به شهر در شهر تهران قابل کاربست است و براساس ادعای آن، حق به شهر ماهیتی طبقاتی دارد. اگرچه لوفور در مورد ارتباط میان فضا و بدن در محدودهی سنت پدرسالاری مانده است، در این پژوهش معناداری مفهوم جنسیت در بهرهمندی از حق به شهر در تهران، به لحاظ آماری و چه با استفاده از شاخصهای کیفی نشان داده شد.

واژگان کلیدی: اختصاصدهی، جنسیت، حق، شهر، طبقه، فضا، مشارکت.

فهرست مطالب

عنوان ……………………………………………………………………………………………………………… صفحه

فصل اول: کلیات

1-1- مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………………………..	2
1-2- بیان مساله………………………………………………………………………………………………………………………………..	6
1-3- پرسشهای پژوهش…………………………………………………………………………………………………………………..	11
1-4- نوع و حدود پژوهش…………………………………………………………………………………………………………………	13
1-5- اهداف پژوهش………………………………………………………………………………………………………………………..	13
1-6- ضرورت پژوهش………………………………………………………………………………………………………………………	14
فصل دوم: پیشینه پژوهش
2-1- پیشینه پژوهش………………………………………………………………………………………………………………………….	18
2-1-1- پیشینه داخلی پژوهش ……………………………………………………………………………………………………………	18
2-1-2- پیشینه خارجی پژوهش ………………………………………………………………………………………………………….	27
2-1-3- جمعبندی……………………………………………………………………………………………………………………………	32
فصل سوم: مبانی نظری
3-1- چهارچوب نظری……………………………………………………………………………………………………………………..	36
3-1-1- حق به شهر: هانری لوفور ……………………………………………………………………………………………………….	36
3-1-2- جغرافیای فمینیست و فمینیسم سوسیالیست…………………………………………………………………………………	43
3-1-3- اقتصاد سیاسی شهر و مصرف: مانوئل کاستلز………………………………………………………………………………	45
3-1-4- نردبان مشارکت: شری آرنستاین………………………………………………………………………………………………	47
3-2- معرفی متغیرهای اصلی……………………………………………………………………………………………………………….	49
3-2-1- فضای ادراک شده………………………………………………………………………………………………………………..	49
3-2-2- حق به شهر ………………………………………………………………………………………………………………………….	51
3-2-2-1- اختصاصدهی شهر به خود………………………………………………………………………………………………….	51
3-2-2-1-1- سرزندگی …………………………………………………………………………………………………………………..	52
3-2-2-1-1-1- احساس امنیت: ناامنی ناشی از فضا………………………………………………………………………………..	53
3-2-2-1-1-2- امکان تفریح و ماجراجویی………………………………………………………………………………………….	57
3-2-2-1-1-3- ارتباطات شهری………………………………………………………………………………………………………..	59
3-2-2-1-2- کنترل و مالکیت……………………………………………………………………………………………………………	61
3-2-2-1-3- سهم فیزیکی ……………………………………………………………………………………………………………….	64
3-2-2-2- مشارکت در شهر………………………………………………………………………………………………………………	65
3-2-2-2-1- تصمیمگیری………………………………………………………………………………………………………………..	66
3-2-2-2-2- تولید فضا ……………………………………………………………………………………………………………………	67
3-2-2-2-3- سازماندهی و طراحی شهری……………………………………………………………………………………………	68
3-3- مدل نظری تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………..	70
3-4- جمعبندی و نتایج مورد انتظار …………………………………………………………………………………………………….	72
فصل چهارم: روششناسی پژوهش
4-1- روششناسی پژوهش…………………………………………………………………………………………………………………	75
4-2- نوع و سطح متغیرهای اصلی………………………………………………………………………………………………………..	77
4-2-1- متغیر وابسته………………………………………………………………………………………………………………………….	77
4-2-2- متغیرهای مستقل……………………………………………………………………………………………………………………	78
4-3- جمعیت آماری و نمونهگیری…………………………………………………………………………………………………….	83
4-4- ساخت پرسشنامه و پیشآزمون …………………………………………………………………………………………………..	84
4-5- روش تجزیه و تحلیل دادهها ……………………………………………………………………………………………………….	88
-5- روش تجزیه و تحلیل دادههای کمی ………………………………………………………………………………………………	88
-5- روش تجزیه و تحلیل دادههای کیفی ……………………………………………………………………………………………..	89
فصل پنجم: یافتهها
5-1- مقدمهای بر میدان تحقیق: کلان شهر تهران…………………………………………………………………………………….	92
5-1-1- خلاصهای از تاریخچهی تهران…………………………………………………………………………………………………	92
5-1-2- تاریخچهی طبقاتی شدن فضای شهر تهران…………………………………………………………………………………	94
5-1-3- تهران در دوران معاصر…………………………………………………………………………………………………………..	97
5-1-4- شاخص نخست شهری تهران ………………………………………………………………………………………………….	99
5-2- یافتههای کمی …………………………………………………………………………………………………………………………	101
5-2-1- یافتههای توصیفی………………………………………………………………………………………………………………….	102
5-2-1-1- ویژگیهای جمعیتشناختی و توزیع متغیرهای اصلی در جمعیت نمونه ……………………………………….	102
5-2-2- یافتههای تحلیلی……………………………………………………………………………………………………………………	107
5-2-2-1- آزمون نظریهی حق به شهر………………………………………………………………………………………………….	107
5-2-2-2- تحلیل رگرسیون چندمتغیره…………………………………………………………………………………………………	110
5-2-2-3- جنسیت و حق به شهر ………………………………………………………………………………………………………..	114
5-2-2-4- بخت زنان در حق به شهر …………………………………………………………………………………………………..	114
5-2-2-5- تحلیل رگرسیون لجستیک………………………………………………………………………………………………….	115
5-2-2-6- شهروندان تهرانی در نردبان مشارکت آرنستاین ………………………………………………………………………	119
5-2-2-7- تحلیل خوشه: مشارکت زنان ………………………………………………………………………………………………	120
5-2-2-8- طبقه و حق به شهر …………………………………………………………………………………………………………….	124
5-3- یافتههای کیفی ………………………………………………………………………………………………………………………..	129
5-3-1- نتایج مصاحبه با شهروندان تهرانی ……………………………………………………………………………………………	129
5-3-1-1- حق به شهر و تفاوتهای جنسیتی…………………………………………………………………………………………	129
5-3-1-2- تفاوتهای جنسیتی در عوامل موثر بر اختصاصدهی شهر به خود………………………………………………	133
5-3-1-2-1- سرزندگی شهری ………………………………………………………………………………………………………….	133
5-3-1-2-1-1- امنیت ……………………………………………………………………………………………………………………..	133
5-3-1-2-1-2- ارتباطات شهری ……………………………………………………………………………………………………….	135
5-3-1-2-1-3- تفریح در شهر ………………………………………………………………………………………………………….	137
5-3-1-2-2- کنترل و مالکیت فضا …………………………………………………………………………………………………….	139
5-3-1-2-3- سهم فیزیکی ……………………………………………………………………………………………………………….	140
5-3-1-3- تفاوتهای جنسیتی در عوامل تاثیرگذار بر مشارکت شهری …………………………………………………….	141
5-3-1-3-1- سازماندهی شهری ………………………………………………………………………………………………………..	142
5-3-1-3-2- تصمیمگیری ……………………………………………………………………………………………………………….	143
5-4- یافتههای مشاهدهای شهر تهران …………………………………………………………………………………………………..	144
5-4-1- شهر مردانه و سازوکارهای زنانه مدیریت فضا…………………………………………………………………………….	144
5-5- جمعبندی ……………………………………………………………………………………………………………………………….	154
فصل ششم: نتیجهگیری
6-1- بحث……………………………………………………………………………………………………………………………………..	157
6-2- وارسی نظریهی حق به شهر در تهران ……………………………………………………………………………………………	160
6-3- طبقه و حق به شهر: شهر در خدمت سرمایه ……………………………………………………………………………………	165
6-4- جنسیت و حق به شهر ………………………………………………………………………………………………………………..	168
6-5- نردبان آرنستاین و سطح مشارکت زنان ………………………………………………………………………………………..	171
6-7- جمعبندی ……………………………………………………………………………………………………………………………….	176
6-8- پیشنهادات……………………………………………………………………………………………………………………………….	180
6-9- دشواریها و محدودیتهای پژوهش……………………………………………………………………………………………	183
منابع	187
پیوستها	207

فهرست تصاویر

عنوان …………………………………………………………………………………………………………….. صفحه

تصویر 3-1- محورهای فضایی در نظریهی لوفور …………………………………………………………………………………..	40
تصویر 3-2- نردبان مشارکت شری آرنستاین ………………………………………………………………………………………..	48
تصویر 3-3- متغیرهای تاثیرگذار بر اختصاصدهی شهر به خود ……………………………………………………………….	52
تصویر 3-4- موقعیت جغرافیایی نماد شهر تهران ……………………………………………………………………………………	63
تصویر 3-5- متغیرهای تاثیرگذار بر مشارکت شهری ……………………………………………………………………………..	66
تصویر 3-6- مدل نظری تحقیق برگرفته از لوفور …………………………………………………………………………………..	71
تصویر 5-1- رشد شهر تهران از سال 1270 تا سال 1375 ……………………………………………………………………….	94
تصویر 5-2- فرمول مهتا برای محاسبهی نخست شهری …………………………………………………………………………..	100
تصویر 5-3- توزیع سطوح تحصیلات در جمعیت نمونه ………………………………………………………………………….	103
تصویر 5-4- نمودار کیوکیو توزیع خطاها ……………………………………………………………………………………………	108
تصویر 5-5- نمودار پراکنش مقادیر استاندارد پیشبینی شده و خطای استاندارد ………………………………………….	110
تصویر 5-6- معادلهی رگرسیون حق به شهر …………………………………………………………………………………………	113
تصویر 5-7- معادلهی رگرسیون لجستیک جنسیت و حق به شهر ………………………………………………………………	119
تصویر 5-8- خوشههای طبقاتی در مناطق شهری تهران …………………………………………………………………………..	127
تصویر 5-9- متغیرهای مورد اشارهی زنان در تعریف حق به شهر ………………………………………………………………	130
تصویر 5-10- متغیرهای مورد اشارهی مردان در تعریف حق به شهر ………………………………………………………….	131
تصویر 5-11- گزارهی جنسیتزده در متروی تهران ………………………………………………………………………………	145
تصویر 5-12- تبلیغات جمعیتی در شهر تهران با حذف نشانههای زنانه ………………………………………………………	146
تصویر 5-13- نبود پیاده رو در معابر تهران (خیابان خواجه نظام، منطقهی 7) ………………………………………………	147
تصویر 5-14- پل و اتوبانسازی در تهران (بزرگراه شهید صدر، منطقهی 1)………………………………………………..	148
تصویر 5-15- نسبت کم مسیرهای پیاده نسبت به مسیرهای سواره در تهران (خیابان پاسداران، منطقهی 1)…………	149
تصویر 5-16- شهرهای سوارهمحور در مقابل شهرهای پیادهمحور …………………………………………………………….	149
تصویر 5-17- نصب تابلوهای تبلیغاتی روی پلهای عابرپیاده در تهران که سبب کاهش احساس امنیت در عابران پیاده میگردد (بزرگراه شهید باقری، منطقهی 4)…………………………………………………………………………………….	151
تصویر 5-18- پیادهروی دستهجمعی زنان درمعابر شهری تهران ………………………………………………………………..	152
تصویر 5-19- زنان در اقتصاد غیررسمی (نمونهی دستفروشان مترو) ………………………………………………………….	153

فهرست جدولها

عنوان …………………………………………………………………………………………………………….. صفحه

جدول 2-1- توزیع متغیرهای اصلی تحقیق در پیشینه داخلی و خارجی ………………………………………………………	32
جدول 3-1- عوامل تاثیرگذار بر حق به شهر در سه سطح تحلیل ………………………………………………………………	71
جدول 4-1- عوامل تاثیرگذار بر حق به شهر در سه سطح تحلیل ………………………………………………………………	77
جدول 4-2- گویههای برآورد متغیر وابستهی حق به شهر ………………………………………………………………………..	78
جدول 4-3- گویههای برآورد متغیر تصمیمگیری …………………………………………………………………………………	81
جدول 4-4- گویههای برآورد متغیر سازماندهی شهری ………………………………………………………………………….	81
جدول 4-5- گویههای برآورد متغیر تولید فضا ……………………………………………………………………………………..	81
جدول 4-6- گویههای برآورد متغیر سهم فیزیکی …………………………………………………………………………………	82
جدول 4-7- گویههای برآورد متغیر کنترل و مالکیت …………………………………………………………………………….	82
جدول 4-8- گویههای برآورد متغیر سرزندگی (در سه بعد تفریح، امنیت و ارتباطات شهری) ………………………..	83
جدول 4-9- مقادیر آلفای کرونباخ برای تمام متغیرهای پژوهش ………………………………………………………………	86
جدول 4-10- نتایج تحلیل عاملی متغیرهای پژوهش ………………………………………………………………………………	88
جدول 5-1- جمعیت مناطق 22گانهی تهران برحسب جنسیت ………………………………………………………………….	98
جدول 5-2- وضعیت تاهل پاسخگویان برحسب جنسیت ………………………………………………………………………..	103
جدول 5-3- وضعیت اشتغال پاسخگویان برحسب جنسیت ………………………………………………………………………	103
جدول 5-4- وضعیت تحصیلات پاسخگویان برحسب جنسیت …………………………………………………………………	104
جدول 5-5- آمارههای توصیفی درآمد ماهیانه فردی و درآمد ماهیانهی خانوار …………………………………………..	104
جدول 5-6- آمارههای توصیفی متغیرهای اصلی تحقیق …………………………………………………………………………	105
جدول 5-7- آزمون کولموگروف اسمیرنف متغیر وابسته ……………………………………………………………………….	107
جدول 5-8- خلاصله مدل رگرسیون چندمتغیره …………………………………………………………………………………….	111
جدول 5-9- آزمون معناداری مدل رگرسیونی ……………………………………………………………………………………..	111
جدول 5-10- ضرایب رگرسیونی حق به شهر ……………………………………………………………………………………….	111
جدول 5-11- ارزیابی مدل رگرسیون لجستیک با آزمون اومنیبوس …………………………………………………………	116
جدول 5-12- ارزیابی تبیین واریانس متغیر وابسته ………………………………………………………………………………….	116
جدول 5-13- نکویی برازش مدل با آماره هوسمر لمشو …………………………………………………………………………	117
جدول 5-14- جدول طبقهبندی رگرسیون لجستیک ………………………………………………………………………………	117
جدول 5-15- متغیرهای باقیمانده در معادلهی رگرسیون لجستیک …………………………………………………………..	118
جدول 5-16- بررسی نرمال بودن توزیع مشارکت شهری ……………………………………………………………………….	120
جدول 5-17- جدول آنوا …………………………………………………………………………………………………………………	121
جدول 5-18- درصد مشارکت زنان براساس سطوح مشارکت نردبان آرنستاین……………………………………………	121
جدول 5-19- درصد مشارکت مردان براساس سطوح مشارکت شری آرنستاین …………………………………………..	122
جدول 5-20- متغیرهای باقیمانده در معادلهی رگرسیون لجستیک متغیرهای اختصاصدهی شهر به خود ………….	122
جدول 5-21- درصد مشارکت شهروندان براساس سطوح مشارکت نردبان آرنستاین صرفنظر از جنسیت ……….	123
جدول 5-22- جدول آنوای تحلیل خوشه طبقات براساس حق به شهر ……………………………………………………….	126
جدول 5-23- عضویت نمونهها در خوشههای طبقاتی سهگانه ………………………………………………………………….	126
جدول 5-24- مناطق شهرداری تهران در خوشههای طبقاتی سهگانه ………………………………………………………….	126
جدول 5-25- جدول همبستگی پیرسون (حق به شهر و درآمد خانوار) ………………………………………………………	128
جدول 5-26- جدول همبستگی پیرسون (حق به شهر و درآمد فردی) ……………………………………………………….	128
جدول 5-27-جوابهای پاسخگویان به پرسش «حق شهروندان در شهر چسیت؟» ……………………………………….	130
جدول 5-28- جوابهای پاسخگویان به پرسش «برابری جنسیتی در حق به شهر وجود دارد؟» ………………………	131
جدول 5-29- جوابهای پاسخگویان به پرسش «چگونه حق زنان به شهر قابل تحقق است؟»…………………………	132

1-1- مقدمه

شهر مجموعهای از فضاهاست. فضاهایی که یکی از وجوه تمایز محیط شهری با محیط غیرشهری (روستایی، طبیعی، دست نخورده و واژگان دیگری که میتوان در مقابل شهر قرار داد) است. فضا مفهومی ادراکی[1] است. ادراک از فضا را نمیتوان به عنوان عنصری یکپارچه در نظر گرفت که در تمامی افراد یکسان است. یک فضای واحد میتواند بسته به سن، جنسیت، قومیت، طبقهی اجتماعی و متغیرهای دیگر فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و جمعیتشناختی به اشکال متفاوتی ادراک شود.

برای دانلود متن کامل پایان نامه اینجا کلیک کنید